Γιατί είναι σημαντική η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση;
Είμαστε η πρώτη γενιά γονέων που μεγαλώνουμε παιδιά στην ψηφιακή εποχή και αυτό αποτελεί μια πραγματικά μεγάλη πρόκληση. Οι ηλεκτρονικές συσκευές και το διαδίκτυο έχουν εισβάλει σε κάθε πτυχή της ζωής μας και της ζωής των παιδιών. Ως γονείς της ψηφιακής εποχής(digital age) έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλές προκλήσεις σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Όμως αυτό κάνει και το έργο του γονιού της ψηφιακής εποχής τόσο συναρπαστικό. Και ενώ οι ίδιοι μεγαλώσαμε στην αναλογική εποχή και δεν έχουμε εμπειρία από τα παιδικά μας χρόνια που να σχετίζεται με τον ψηφιακό κόσμο, έχουμε την ευθύνη να δώσουμε στα παιδιά μας τα εφόδια και τις δεξιότητες ώστε να επιβιώσουν σε αυτόν. Ως γονείς θέλουμε τα παιδιά μας να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής απολαμβάνοντας τα οφέλη που τους παρέχει η τεχνολογία έχοντας παράλληλα μια υγιή και ισορροπημένη σχέση με αυτή. Πως όμως εμείς οι «ψηφιακοί μετανάστες» θα εκπαιδεύσουμε και θα καθοδηγήσουμε τα παιδιά μας που είναι οι λεγόμενοι «ψηφιακοί ιθαγενείς»; Πως θα τους δώσουμε τα εφόδια που χρειάζονται ώστε γίνουν υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες (digital citizens); Η απάντηση είναι ότι χρειάζεται να εντάξουμε στη γενικότερη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας και την ψηφιακή διαπαιδαγώγηση(digital parenting).
Τι είναι η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση και γιατί είναι σημαντική όταν μεγαλώνεις παιδί στην σύγχρονη εποχή;
Ο όρος ψηφιακή διαπαιδαγώγηση(digital parenting) αναφέρεται στη στάση, τις μεθόδους και τις πρακτικές των γονιών προκειμένου να καθοδηγήσουν, να ρυθμίσουν και να υποστηρίξουν τη ψηφιακή δραστηριότητα του παιδιού τους. Και όταν λέμε ψηφιακή δραστηριότητα εννοούμε τη χρήση κάθε είδους ηλεκτρονικής συσκευής υπολογιστή, tablet, κινητού, κονσόλα παιχνιδιών, smartwatch, smart-tv που συνδέει τον άνθρωπο μέσω διαδικτύου με τον ψηφιακό κόσμο. Η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση αναφέρετε σε όρους όπως ψηφιακή νοημοσύνη(digital intelligence), ψηφιακή ιθαγένεια(digital citizenship), ψηφιακή ασφάλεια(digital safety), ψηφιακή προστασία(digital security) και ψηφιακή ευεξία(digital wellness).
Ο σύγχρονος γονιός έχει να αντιμετωπίσει θέματα διαδικτυακός εκφοβισμός(cyberbullying), διαδικτυακή αποπλάνηση(grooming), ακατάλληλο περιεχόμενο(elsagate), προστασία προσωπικών δεδομένων(personal data protection), επικίνδυνα διαδικτυακά παιχνίδια και προκλήσεις (dangerous online games and challenges), προστασία απορρήτου(privacy), διαδικτυακές απάτες(phsishing) διαδικτυακός τζόγος(online gambling), ψηφιακό πορνογραφικό υλικό(digital pornography), ιοί και κακόβουλο λογισμικό(viruses and malware) και φυσικά τον διαδικτυακό εθισμό(internet addiction). Η πρόληψη όλων αυτών των ζητημάτων είναι αντικείμενο της ψηφιακής διαπαιδαγώγησης.
Τι δεν είναι ψηφιακή διαπαιδαγώγηση;
Κόντρα σε αυτό που πιστεύουν πολλοί δεν είναι ψηφιακή διαπαιδαγώγηση να απαγορεύεις στο παιδί σου την πρόσβαση στη τεχνολογία. Το να εξαφανίσεις όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές και να κόψεις τη γραμμή του internet του σπιτιού σου δεν αποτελεί λύση στους όποιους ανησυχίες και ενδοιασμούς μπορεί να έχεις για τη χρήση της τεχνολογίας. Ως γονείς οφείλουμε να παρέχουμε τα παιδιά μας πρόσβαση στον ψηφιακό κόσμο και στα οφέλη που προσφέρει. Σύμφωνα με τη Unicef, η πρόσβαση σε ποιοτικούς ψηφιακούς πόρους ανήκει πλέον στα δικαιώματα του παιδιού (child’s rights). Η μη χρήση θα καταστήσει το παιδί ψηφιακά αναλφάβητο και αυτό θεωρείται καταπάτηση των δικαιωμάτων του. Έχουμε λοιπόν την ευθύνη να εκπαιδεύσουμε και να καθοδηγήσουμε τα παιδιά ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.
Η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση αποτελεί βασικό συστατικό για μια επιτυχημένη και αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση του παιδιού στην σύγχρονη εποχή. Οι βασικότεροι λόγοι για να ξεκινήσεις σήμερα την ψηφιακή διαπαιδαγώγηση είναι:
- Είτε μας αρέσει είτε όχι η τεχνολογία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του παιδιού μας και αυτό κάνει το έργο του γονιού στην ψηφιακή εποχή πολύ απαιτητικό. Μεγαλώνουμε υπεύθυνους ψηφιακούς πολίτες. Το παιδί ζει παράλληλα σε δυο κόσμους και ο ψηφιακός κόσμος έχει μεγάλη επιρροή σε κάθε τομέα της ζωής του παιδιού. Θέλεις ως γονιός να το αφήσεις αβοήθητο και απροστάτευτο στον ψηφιακό κόσμο;
- Όπως η γενικότερη διαπαιδαγώγηση καθορίσει σε μεγάλο βαθμό, τη συμπεριφορά και τις συνήθεις του παιδιού σου στον φυσικό κόσμο, έτσι και η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση θα καθορίσει τη συμπεριφορά και τις συνήθειες του στον ψηφιακό κόσμο. Δεν είναι κρίμα το παιδί σου να μάθει να περνάει τον δρόμο με ασφάλεια όμως να μην γνωρίζει πως θα «περιπλανιέται» με ασφάλεια στους «δρόμους» του διαδικτύου;
- Αν δεν έχεις καθορίσει ποια θα είναι η στάση σου σχετικά με την χρήση ηλεκτρονικών συσκευών και αν δεν υιοθετήσεις μια πολιτική ψηφιακής διαπαιδαγώγησης τότε υπάρχει ο κίνδυνος να συμβούν δυο πράγματα: είτε θα κάνεις πάντα αυτό που θέλει το παιδί ή θα κάνεις αυτό που κάνουν οι άλλοι. Καμία από αυτές τις στρατηγικές δεν είναι κατάλληλη για να μεγαλώσεις έναν υπεύθυνο ψηφιακό πολίτη. Αν δεν εφαρμόζεις ψηφιακή διαπαιδαγώγηση τότε τη δραστηριότητα του παιδιού σου την ορίζει ο «αυτόματος πιλότος» και αυτό μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα.
Για όλους τους παραπάνω λόγους η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι από την διαδικασία ανατροφής ενός παιδιού. Τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται ο γονιός να έχει ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις να γίνει «γκουρού της τεχνολογίας» για να αποκτήσει το παιδί σου ψηφιακή παιδεία (digital literacy). Αυτά που χρειάζονται είναι ενημέρωση, καθοδήγηση και αποφασιστικότητα. Γονείς, εκπαιδευτικοί και η πολιτεία οφείλουν να εντάξουν στην γενικότερη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και την ψηφιακή διαπαιδαγώγηση για να μπορέσουν να αναπτύξουν ψηφιακή νοημοσύνη (digital intelligence) που είναι βασικό προσόν στη σύγχρονη εποχή.
Μήπως ήρθε η ώρα να ανακαλύψεις και εσύ τα μυστικά της ψηφιακής διαπαιδαγώγησης;
Η ψηφιακή διαπαιδαγώγηση δεν είναι εύκολη υπόθεση μπορεί όμως με την κατάλληλη καθοδήγηση και υποστήριξη να γίνει πιο απλή!
Ροδούλα Καφτάκη, εκπαιδευτικός Πληροφορικής, συγγραφέας του βιβλίου «Μαμά, θέλω Tablet» και δημιουργός του Safe Kids Project
Αν μεγαλώνεις παιδί στην ψηφιακή εποχή τότε το στο βιβλίο Μαμά,θέλω Tablet θα ανακαλύψεις τη γνώση που χρειάζεσαι για να δώσεις στο παιδί σου τα εφόδια για να ζήσει με ασφάλεια στην ψηφιακή εποχή. Θα ανατρέξεις σε αυτό αρκετές φορές σε κάθε ηλικία του παιδιού σου! Ζούμε και μεγαλώνουμε παιδιά στην ψηφιακή εποχή! Ας μάθουμε πως να το κάνουμε αποτελεσματικά! “Η ζωή των παιδιών μας εξαρτάται από τις επιλογές που κάνουμε εμείς για αυτά στην παιδική τους ηλικία!”